Voor onze reeks over dekolonisering ging BeGlobal in gesprek met Jan Dumolyn. Als professor verbonden aan de Universiteit Gent, verdiept hij zich in de middeleeuwse geschiedenis van Vlaamse steden en van de sociale strijd. Volgens Jan ontbreekt er een sociaal-emancipatorische lading in de huidige invulling van het begrip dekolonisering.
Roep om wetenschappelijke benadering
“Multiperspectiviteit binnenbrengen in geschiedenislessen over ons koloniale verleden betekent alle wetenschappelijke, empirisch relevante perspectieven op tafel leggen”, zegt Jan. “Dat houdt in dat de koloniale dominantie in al haar dimensies -cultureel, sociaal maar ook politiek en economisch- onder de loep wordt genomen. En dat er voldoende aandacht gaat naar de Afrikaanse ervaring”.
De focus moet liggen op het onderkennen van de gelaagdheid van deze geschiedenis. “Erkenning voor de complexe wisselwerking van de oorzaken van koloniale processen is cruciaal. Deze kritische reflex behoedt voor een vereenvoudigd beeld van de werkelijkheid waarin bijvoorbeeld slavernij uitsluitend wordt voorgesteld als een dominantie van witte mensen over niet-witte mensen”, vindt Jan.
Wegblijven van een moralistisch discours
“Het Westen heeft geen monopolie op wreedheden, slavernij en genocide. Dat zeg ik niet om hetgeen in Congo en andere Europese kolonies gebeurd is te relativeren. Wel voedt het een discussie over de rol van ‘het Westen’ en haar vermeende intrinsieke slechtheid”. Daar draait het volgens Jan niet om: “het is veel interessanter om het kolonialisme als politiek-economisch systeem te bestuderen”.
“Zodra we absoluut het Westen als schuldige naar voor schuiven, doen we hetzelfde als we juist sommige rechts-populistische groeperingen toeschrijven. In plaats van vast te houden aan goed-fout schema’s, is er nood aan een grondige studie van de feiten zonder te vertrekken van een a priori-moreel perspectief”.
Aandacht voor sociaaleconomische dimensies
Volgens Jan kan het aspect ‘ras’ niet als enige factor voor uitbuiting naar voren geschoven worden voor het begrijpen van het geweld van de kolonies en de sporen ervan in onze huidige maatschappij. “Wanneer je enkel in termen van etniciteit over ongelijkheid praat, neutraliseer je de gevolgen van het geglobaliseerde kapitalisme. Vandaag wordt er meer gefocust op identiteit dan op politieke en structurele machtsrelaties. Dat is problematisch “, stelt Jan.
“Dekolonisering is zo een puur cultureel begrip geworden. Ik betwijfel echter of het neerhalen van standbeelden en het zuiveren van onze gedachten emancipatie in gang zal zetten. Daarvoor moet er terug meer aandacht gaan naar sociaaleconomische dimensies: zoals het afschaffen van de schuldenlast van landen in het globale zuiden, het invoeren van eerlijke handel en grondstofprijzen en van vakbondsrechten”.
